Tak się składa, że dziś będzie o niejakim Januszu Przymanowskim, twórcy i pomysłodawcy "Czterech pancernych i psa". To wstępny rozdział mojej pracy "Prequele i sequele czterech pancernych".

Janusz Przymanowski

Tak, od czegoś trzeba zacząć, więc najlepiej od autora opowieści o czterech pancernych i Szariku, czyli od Janusza Przymanowskiego.

Wiele kubłów pomyj wylano na tego człowieka, uważając go za wcielenie twardogłowego betonu pezetpeerowskiego. A przecież życiorys tego człowieka nie różnił się tak bardzo od życiorysu choćby Wojciecha Jaruzelskiego. Obaj byli zesłańcami, obaj wrócili do Polski z armią Berlinga, wreszcie obaj włączyli się aktywnie w budowę nowego ładu, w budowę tzw. Polski ludowej.

Co więcej, moim zdaniem, Przymanowski w swoim działaniu był bardziej szczery, nie ukrywał faktu, że jest komunistą, a przecież jak się jest komunistą, to ojczyznę ma się jedną – Związek Sowiecki.

Przymanowski, w przeciwieństwie do Jaruzelskiego, nie tworzył wokół siebie legendy przedwojennego panicza, którego losy wojny rzuciły na Wschód, spóźnialskiego do armii Andersa. Sam o sobie, w książce „Ze 101 frontowych nocy” napisał: „Jeśli chodzi o mnie, to trafiłem do armii czerwonej późno, w styczniu 1943 roku. Próbowałem zgłaszać się wcześniej, ale nie brali ani Warszawiaków, ani krótkowidzów. Dopiero kiedy wygnano Niemców z Kubania, przyjęto mnie, bo przyjmowano już ochotników bez zbędnej biurokracji, nie zaglądając w papiery i w zęby niczym darowanym koniom.”[1]. A więc nie ma tu podróży do Armii Polskiej w ZSSR i spóźnienia. Jest świadoma decyzja o staniu się czerwonoarmistą. Można się zastanawiać, dlaczego wychowany w Warszawie chłopak, gdy trafił do ZSSR stał się komunistą i bolszewikiem. Czyżby tzw. „przedwojenne wychowanie”, czyli postawa, którą dziś określamy patriotyczną nie obejmowała wszystkich? Pewnie tak.

W moim pokoleniu też było podobnie, jedni walczyli z komuną, a inni wstępowali do ZOMO. Bo w każdym pokoleniu są ideowcy i koniunkturaliści i ci ostatni zawsze szukają usprawiedliwienia dla swoich postaw. Choć Przymanowski usprawiedliwienia nie szukał. Po prostu, w czasie pobytu w ZSSR stał się komunistą i tyle. Nie próbował się nawet z tego tłumaczyć.

We wspomnianej książce „Ze 101 frontowych nocy” Przymanowski opisuje, co prawda w zawoalowany sposób, jak major Wiktor Grosz zwerbował go na politruka, oficera politycznego bez stopnia, jak to wówczas się nazywało.

Ja Przymanowskiego zapamiętałem jako człowieka, który na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych prowadził w telewizyjnej audycji „Ekran z bratkiem” pogadanki dla młodzieży. Występował na ogół w mundurze pułkownika ludowego Wojska Polskiego. Był kimś w rodzaju świeckiego księdza, próbującego wychowywać młodych ludzi na świadomych obywateli PRL. Być może jakiś odsetek tych młodych słuchał i posłuchał jego pogadanek, bo skąd niby miałyby się rekrutować kadry do ZOMO, Milicji obywatelskiej czy w dalszej kolejności SB. Choć ja go traktowałem jako zapchajdziurę w programie i oczekiwałem końca tych jego wynurzeń, bo po nich wyświetlano jakiś fajny film: „Zorro”, „Ivanhoe” lub „Thierry’ego śmiałka”.

Dziś oceniam Przymanowskiego jako pogubionego człowieka, który aby się ustawić życiowo został komunistą. No cóż, nie on jeden był taki, ale przynajmniej on nie próbował tego ukrywać. I przynajmniej za tę szczerość jakaś skromna pamięć mu się należy.

 

 

[1] Janusz Przymanowski „Ze 101 frontowych nocy” – Książka i wiedza 1978 r.

 

---

tagi: czterej pancerni i pies 

	Starybelf
	28 czerwca 2017 20:38

8     1624    0 zaloguj sie by polubić